AI bij de lokale publieke omroep

expand_more

Kansen en risico's voor lokale omroepen

Sinds de introductie van ChatGPT krijgt kunstmatige intelligentie (AI) veel aandacht, met zowel kansen voor efficiëntie en specifieke doelgroepen als risico’s op het gebied van privacy en betrouwbaarheid. De NLPO ondersteunt lokale omroepen actief bij het integreren van AI, gericht op principes en richtlijnen, opleidingen en het gebruik van AI-tools. Deze pagina wordt regelmatig geüpdatet om relevante ontwikkelingen te reflecteren.

Principes en uitgangspunten

Samenwerking met de sector

In samenwerking met de sector is gewerkt aan een eerste opzet van principes en uitgangspunten voor het gebruik van AI binnen de lokale publieke omroepsector, en modelrichtlijnen waarmee omroepen zelf invulling kunnen geven aan het gebruik van AI. De NLPO heeft hierover, naast met aangeslotenen, ook veel contact met de RPO (Regionale Publieke Omroepen) en NPO (Nederlandse Publieke Omroep). De principes en uitgangspunten van de NPO geven de kaders weer waarbinnen behoedzaam kan worden geëxperimenteerd.

In aanvulling daarop kan het model richtlijnen dat door de NLPO is samengesteld helpen bij bewustwording over de gevaren en uitdagingen. Het biedt de handvatten voor voortzetting van een onafhankelijk en betrouwbare lokale publieke omroep in de komende jaren. Daarnaast is het ook een goede gespreksstarter voor redacties om met elkaar te bespreken over hoe de omroep om wil gaan met deze nieuwe ontwikkelingen. Deze documenten zijn te downloaden in het Kenniscentrum.

Download informatiepakket AI

maak bewuste keuzes over AI-inzet

Nieuw: AI-kompas

Hoe bepaal je of een AI-tool geschikt is voor jouw redactie? Het AI-Kompas helpt je bij het maken van een doordachte afweging. Dit nieuwe instrument is speciaal ontwikkeld voor redacties binnen de publieke omroep en ondersteunt je bij het verantwoord inzetten van AI in de journalistieke praktijk.

Aan de hand van elf gerichte meerkeuzevragen krijg je direct:

  • Praktische aanbevelingen

  • Inzicht in effectiviteit en risico’s

  • Aandachtspunten rond ethiek, betrouwbaarheid en controle

Het AI-Kompas is bedoeld voor alle redacties – van beginnende tot ervaren AI-gebruikers – en is ontwikkeld door NPO, RPO en NLPO.

Naar het AI-kompas

lokale omroep medewerkers

Opleidingsaanbod AI

Er is veel informatie te vinden over AI, onder andere omdat het iedere sector wel op een manier raakt. Het is gemakkelijk door de bomen het bos niet meer te zien. Daarom werkt de NLPO aan een opleidingsaanbod waarin alleen de belangrijkste informatie zit voor medewerkers van de lokale publieke omroep. Immers is het minder interessant hoe AI de game-industrie, website ontwikkelaars of accountants raakt. Via nlpo.nl/opleidingen kunnen omroepmedewerkers zich inschrijven voor (AI) opleidingen.

verantwoord gebruik

Tips voor het gebruik van AI

Hier zijn een paar handige tips en richtlijnen voor het verantwoord gebruiken van AI in de journalistiek.
  • Bij journalistieke producties is de mens altijd de laatste fase;
  • Gebruikers van de technieken zijn zich bewust van de mogelijke nadelige effecten en de tekortkomingen van de technieken;
  • Er wordt zorgvuldig omgegaan met bedrijfs- en privacygevoelige gegevens bij het gebruik van de technieken;
  • Iedere omroep heeft bij voorkeur een AI-ambassadeur die op de hoogte blijft van de ontwikkelingen van de techniek en veranderende wet- en regelgeving, o.a. ondersteunt door de NLPO of het AI-ambassadeursnetwerk;
  • De impact op mens en milieu worden zoveel als mogelijk beperkt, er worden bewuste keuzes gemaakt over de voor- en nadelen van het gebruik van een systeem;
  • Er is ruimte voor behoedzaam experimenteren, maar de journalistieke basisbeginselen, het redactiestatuut en geldende wet- en regelgeving worden hierin niet genegeerd.   

intern aanspreekpunt over AI

Meld je aan als AI-ambassadeur

De NLPO leidt AI–Ambassadeurs binnen de omroepen actief op en brengt ze met elkaar in contact. De betreffende medewerker dient als intern aanspreekpunt of adviseur binnen de omroep, en laat zich regelmatig bijpraten over de ontwikkelingen binnen de sector. Ook kunnen deze ambassadeurs binnen de sector elkaar raadplegen. Iedere omroep kan twee AI-Ambassadeurs aanwijzen. Spreek met elkaar af wie dit zijn.

Meld je aan als AI-Ambassadeur

bestuursniveau

AI in bedrijfsvoering

Het gaat op deze pagina veel over het gebruik van AI binnen de journalistiek. Maar het is goed hier ook in de bedrijfsvoering over na te denken. Bestuurders, technische medewerkers, boekhouders, HR-specialisten etc. zouden namelijk voor hun werkzaamheden ook gebruik kunnen maken van AI. In grote lijnen geldt daar hetzelfde voor als bij de journalistieke toepassing, maar toch kan het goed zijn dit nog eens duidelijk te beschrijven. Het is natuurlijk niet wenselijk dat medewerkersgegevens, concept-beleidsplannen of niet openbare financiële gegevens in bijvoorbeeld taalmodellen terechtkomen. Denk dus ook op bestuursniveau na over de inzet van AI.

auteursrechtelijk beschermd

Advies over scrapers

Om AI-modellen, zoals GPT van OpenAI en Gemini van Google, te trainen, gebruiken techbedrijven onder meer teksten die ze op internet vinden. Volautomatisch gaan hun systemen, crawlers genaamd, alle openbare websites af en worden teksten gekopieerd en gevoerd aan de AI-modellen. Daar kunnen auteursrechtelijk beschermde werken zoals journalistieke artikelen, maar ook alle online video en audio-aanbod (en metadata) van omroepen in zitten.

Het advies was in eerste instantie om scrapers te blokkeren, maar in een paar jaar tijd zijn taalmodellen een belangrijk onderdeel geworden van hoe informatie zich verspreidt. Ondanks de bezwaren over het gebruik van het journalistieke werk van omroepen zonder dat daar een eerlijke vergoeding tegenover staat, moet ook het belang van het beschikbaar maken van betrouwbare informatie voor het publiek worden meegenomen. Daarom adviseert de NLPO lokale omroepen om de voor- en nadelen af te wegen en vervolgens een keuze te maken over hoe men hiermee omgaat. Lees meer over deze voor- en nadelen in het artikel over scrapers.

Lees meer over het blokkeren van AI scrapers

FAQ

Wat is het doel van de principes en uitgangspunten en het model richtlijnen AI? 

expand_more

Met deze kaders worden richtlijnen geschept voor het gebruik van AI binnen de publieke omroep. De nieuwe technieken kunnen grote impact hebben op hoe publieke omroepen straks werken en hoe er naar deze omroepen gekeken wordt. Het is daarom belangrijk om ons als sector bewust om te gaan met deze ontwikkeling. Met de model richtlijnen kunnen omroepen vervolgens zelf bekijken of er binnen de omroep nog aanvullende afspraken gemaakt worden. Bijvoorbeeld omdat het redactiestatuut hierin niet voorziet of de omroep andere mogelijkheden of beperkingen wilt vastleggen.

Wat is de rol van de NLPO bij de opkomst van AI? 

expand_more

Als sectororganisatie kijken we samen met onze aangeslotenen aan welke informatie er behoefte is. Via het kenniscentrum bieden we deze informatie centraal aan. Verder spelen we een rol in het bieden van opleidingen en kijken we of er sector brede afspraken gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld met andere publieke lagen. Ook onderzoeken we welke tools lokale omroepen kunnen helpen en waar rekening mee gehouden moet worden bij de inzet van deze tools. 

Wat is de rol van de lokale omroep bij de opkomst van AI?

expand_more

De rol van onafhankelijke media lijkt alleen maar groter te worden door deze nieuwe technieken. De kans op desinformatie neemt door generatieve AI toe. Het is nog lastig te voorspellen hoe het internet er over een aantal jaar uitziet, maar het is bijvoorbeeld goed mogelijk dat websites automatisch nieuws maken op basis van AI. Als de voeding van deze websites echter niet betrouwbaar is, is het nieuwsaanbod dat daarop volgt dit mogelijk ook niet. Het is daarom essentieel dat er betrouwbare onafhankelijke media blijven bestaan, waarvan de gebruiker weet dat er journalistiek wordt bedreven zoals men gewend is. 

Wat wordt er verwacht van AI-ambassadeurs? 

expand_more

De ontwikkelingen rond AI volgen elkaar in rap tempo op, als de kennis niet wordt bijgehouden is er een grote kans op een onwenselijk informatieachterstand bij het nemen van beslissingen rond de inzet van de techniek bij de lokale omroep. Daarom adviseren we omroepen iemand aan te wijzen die de ontwikkelingen volgt en vervolgens afgewogen keuzes kan maken. Voor deze mensen biedt de NLPO een speciale opleidingsdag in de tweede helft van 2024 en creëren we op deze manier tegelijkertijd een netwerk van AI-ambassadeurs bij lokale omroepen. Dit laatste kan helpen bij het voorleggen van vraagstukken aan de sector. 

Zijn er ook opleidingen te volgen over dit onderwerp? 

expand_more

Ja, de NLPO biedt verschillende opleidingen aan over AI. Bekijk hiervoor ons opleidingsaanbod via nlpo.nl/opleidingen. Laat het ons vooral weten als je op zoek bent naar een specifieke AI-opleiding. Ook tijdens de inspiratiedagen van de NLPO is er aandacht voor AI.

Worden er ook AI-diensten via de NLPO aangeboden?

expand_more

De NLPO heeft de wens om in kaart te brengen welke relevante AI-tools lokale omroepen kunnen helpen. Verder worden de ontwikkelingen van AI-diensten met interesse gevolgd en gekeken of -en zo ja welke- (betaalde) AI-diensten in het Collectieve Diensten-portfolio moeten worden opgenomen. Het is echter nog niet bekend wanneer dit ook daadwerkelijk vorm krijgt. Tot die tijd worden zinvolle tools voornamelijk besproken en gedeeld op bijeenkomsten zoals de AI-ambassadeursdag en tijdens de opleidingen.

Heb je een vraag of wil je meer informatie?