Hoe AI kan helpen de band tussen journalist en publiek te versterken

In het onderzoeksproject Verbroken Verbinding onderzoekt Yael de Haan, bijzonder hoogleraar lokale publieke omroep, samen met een team van experts en onderzoekers hoe de relatie tussen journalisten en het publiek versterkt kan worden met behulp van conversational AI. Conversational AI is een vorm van kunstmatige intelligentie die is ontworpen om met mensen te communiceren via natuurlijke taal, dus door te praten of te typen. Denk aan chatbots zoals Siri, of ChatGPT.

Aan het onderzoek werken publieke omroepredacties op nationaal, regionaal en lokaal niveau mee, waaronder Omroep Venlo. Het doel van het project is om beter te begrijpen hoe slimme chattechnologie kan helpen om de ontevredenheid van mensen in het nieuws weg te nemen. De onderzoekers maken daarbij gebruik van ontwerpgericht onderzoek, ze proberen ideeën direct uit in de praktijk. Zo ontwikkelen ze niet alleen werkende proefversies van deze technologie, maar ook duidelijke richtlijnen waarmee redacties zelf kunnen leren hoe ze conversational AI kunnen gebruiken in hun eigen nieuwsproductie.

Voordat oplossingen ontworpen kunnen worden is er een grootschalig enquête uitgezet met behulp van technologie die gesprekken mogelijk maakt tussen mensen en computers. Het onderzoek is gehouden onder 2500 respondenten, verdeeld over drie groepen die iets zeggen over het nieuws op landelijk, provinciaal en lokaal niveau. Met de conversational AI-chatbot Noa gingen de onderzoekers het gesprek aan met deze respondenten.

De tekst gaat na de afbeelding verder. Foto: screenshot van het gesprek met de AI-chatbot.

Lokaal nieuws is begrijpelijk
“Er komen duidelijk twee grote redenen naar voren komen waarom mensen ontevreden zijn over het nieuws: de complexiteit van het nieuws en herkenning in het nieuws”, vertelt De Haan. Bij lokaal nieuws, dus niet enkel nieuws bij de lokale omroepen, geven respondenten aan dat het nieuws wel begrijpelijk is en niet te complex. Maar hebben het gevoel dat het nieuws niet altijd over hun leefwereld gaat. Ook missen ze duiding in het nieuws. Op landelijk niveau vinden de respondenten het nieuws daarentegen vaak te complex. Niet alleen qua taal, maar ook qua inhoud. Mensen worden onvoldoende meegenomen in wat er speelt, voorbij het dagelijks nieuws.

Naar aanleiding van de gesprekken met de chatbot zijn er zes dagen georganiseerd met journalisten van Omroep Venlo, Omroep Brabant, NOS en burgers die het nieuws te complex vinden of ze zich niet in herkennen in het nieuws om gezamenlijk tot oplossingsrichtingen te komen. “De oplossingsrichtingen die hieruit voortkomen en zullen we begin 2026 presenteren”, laat De Haan weten.