Geacht bestuur,
De NLPO is door verschillende omroepen verzocht te komen met aanbevelingen ten aanzien van inhoudelijke en journalistieke samenwerking. Daar is behoefte aan nu steeds meer lokale omroepen benaderd worden voor samenwerkingsprojecten. Enerzijds natuurlijk heel positief, want het betekent dat potentiële partners blijkbaar de waarde van de lokale omroep en haar producten steeds meer waarde toedichten. Anderzijds zien we een enorme diversiteit aan vormen van samenwerking waardoor de behoefte aan enige eenduidigheid groter wordt.
Vooropgesteld dat het aan de omroepen zelf is om al dan niet een samenwerking aan te gaan, is het dus ook niet aan de NLPO om richtlijnen voor samenwerking vast te stellen. Maar wij hebben uiteraard wel, ook vanuit het sectorbelang, een adviserende rol. Dit advies handelt niet over de samenwerking tussen verschillende lokale omroepen; al dan niet in streekomroepverband. Die vormen van samenwerking juichen we van harte toe en kent weinig praktische beperkingen.
Het algemene uitgangspunt is dat het een publieke omroep past om met alle journalistieke media samen te willen werken. Daarbij staat volgens de NLPO wel voorop dat de samenwerking alleen kans van slagen heeft als beide partners gelijkwaardig zijn en de samenwerking op wederkerigheid is gebaseerd. Bovendien moet het uitgangspunt zijn dat de omroep altijd eigenaar blijft van geproduceerd materiaal en dus ook de journalistieke (eind)verantwoordelijkheid niet uit handen geeft. Dat is overigens ook iets dat de Mediawet voorschrijft. Van het volledig uit handen laten nemen of zelfs bedrijfsmatig over laten nemen is dus zeer onwenselijk.
Voor er overgegaan wordt tot samenwerking moet goed bepaald worden wat het doel en wat de wederzijdse meerwaarde is. Vooraf moet dit schriftelijk vastgelegd worden. Het is goed en overzichtelijk om volgens de SMART-methode afspraken te maken. SMART staat voor: Specifiek, Meetbaar, Activerend, Realistisch en Tijdgebonden.
Met Specifiek wordt bedoeld dat vragen worden gesteld als: Wat willen we bereiken? Wie zijn erbij betrokken? Waar gaan we het doen? Wanneer? Waarom willen we dit doel bereiken? Meetbaar wil zeggen dat je vooraf bepaald wie welke inspanning verricht en welke concrete resultaten behaald moeten worden. Met Activerend wordt bedoeld dat het van beide kanten positieve energie moet losmaken. Het moet evident zijn dat het win-win is. Realistisch spreekt voor zich. Beide partijen moeten ook kunnen leveren wat vooraf afgesproken wordt. En Tijdgebonden zegt eigenlijk alles over een start- en einddatum en tussentijdse evaluatiemomenten.
Samenwerking kan met verschillende organisaties tot stand komen. Het is belangrijk om vooraf te toetsen of er (wettelijke) beperkingen ten aanzien van de samenwerkingsvormen zijn. Daartoe heeft het Commissariaat voor de Media in 2017 nog een handzame brochure uitgegeven. Deze is hier te vinden. Middels een stroomschema is vrij snel te achterhalen of een samenwerking is toegestaan en of er vooraf toestemming van de Commissariaat voor de Media noodzakelijk is. Het Commissariaat voor de Media heeft ook elke werkdag tussen 11 en 12 uur speciaal voor lokale omroepen een telefonisch spreekuur (035 – 773 77 00).
De brochure behandelt vooral de samenwerking tussen een publieke omroep en een andere instelling of instantie. Dat kan dus een uitgever van kranten zijn, maar ook een poppodium of bibliotheek waar een programma samen mee wordt gemaakt. Maar ook gaat het over het huren van een locatie waar een uitzending vandaan komt.
Waar we nader op in willen gaan is de samenwerking met een andere publieke omroep. Dat kan dus een regionale of een landelijke omroep zijn. Op grond van de Mediawet kan dan heel veel. Maar het is volgens ons goed dat voor een samenwerking wordt aangegaan goed wordt overwogen wat nut en noodzaak tot een dergelijke samenwerking zijn.
Daarbij is het dus zaak dat de lokale omroep goed afweegt of de samenwerking ook tenminste evenveel voordelen biedt als dat het de samenwerkingspartner biedt. Een andere afweging is of de samenwerking bijdraagt aan de primaire taak van de lokale omroep: het bieden van lokaal toereikend media-aanbod.
Content is een kostbaar goed. Voor de lokale omroep wellicht het kostbaarste goed. Het spreekt voor zich dat content ook beschikbaar wordt gesteld voor andere publieke omroepen. Maar daar moet wel een vergoeding, financieel of in natura, tegenover staan. Er zijn in het land goede voorbeelden van te vinden. Omroepen die met gesloten beurzen gebruik maken van elkaars materiaal. Ook zijn er voorbeelden dat de lokale omroep, in ruil voor content, gereduceerd of gratis gebruik maakt van studio’s of apparatuur. Een andere werkwijze is ook dat de landelijke of regionale omroep betaalt voor items, berichten of programma’s geproduceerd door de lokale omroep. En er zijn voorbeelden dat de regionale omroep werkruimte huurt bij de lokale omroep en dat vervolgens gezamenlijk gewerkt wordt aan programma’s of nieuws.
En dat gaat dan voornamelijk over de dagelijkse nieuwsstroom. Projectmatig kan natuurlijk ook samengewerkt worden. Een goede reden om deze vorm van samenwerking te initiëren is dat een gezamenlijke productie een ruimer budget kan krijgen waardoor het programma beter wordt. Daarbij mag overigens de draagkracht wel meegenomen worden in de verdeling van de kosten. Maar ook hier de afweging of het in coproductie moet worden gemaakt of dat de lokale omroep een kant en klaar programma verkoopt aan een landelijke of regionale omroep.
Het is dus altijd goed om zowel een inhoudelijke als een zakelijke afweging te maken. Dat is, gezien de financiële situatie van de lokale omroepen, noodzakelijk. Het om niet beschikbaar stellen van berichten en items uitsluitend om daarmee bereik te creëren heeft nagenoeg geen toegevoegde waarde voor de lokale omroepen. Zij moet het, ook commercieel gezien, hebben van de traffic op hun eigen site. Bovendien is het aan de vrijwilligers niet uit te leggen dat zij ‘gratis’ content creëren voor een landelijke of regionale omroep waar uitsluitend verder met betaalde krachten wordt gewerkt.
Als een omroep besluit een samenwerkingsverband aan te gaan is het goed om ook heldere afspraken te maken over de herkenbaarheid. Het moet direct zichtbaar zijn wie de afzender is van bepaalde content is; middels tekst en logo. Ook is het van belang dat vooraf goed nagedacht wordt op welke wijze de content beschikbaar wordt gesteld. Het maakt voor de traffic naar de website van de omroep nogal uit of berichten en items worden overgedragen naar een samenwerkingspartner die het op haar website zet of dat gewerkt wordt met doorverwijzingen naar de website van de lokale omroep zelf.
Nogmaals, het is een advies. Het is aan de omroepen zelf te bepalen met wie ze samenwerking en onder welke voorwaarden. Mochten er naar aanleiding van dit advies nog vragen zijn, dan horen wij dat graag.
Met vriendelijke groet,
Marc Visch
Directeur-bestuurder NLPO
