Streekomroep Twee organiseert politiek debat met factcheck

Voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen van oktober jl. organiseerde Streekomroep Twee het Grootstedelijk debat, waarbij de beweringen van de politici door een team factcheckers werden gecontroleerd. Een geslaagd experiment, dat zeer waarschijnlijk een vervolg krijgt bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026.

“Betrouwbare informatie staat onder druk in deze tijd”, zegt Tjerk van der Ende, hoofdredacteur van Streekomroep Twee, de lokale omroep van Vlaardingen en Schiedam. “Op sociale media lees je vaak berichten die uit hun context zijn gehaald of gewoon onjuist. Ook politici doen soms uitspraken waarvan je niet weet of ze kloppen. Maar als journalisten hebben we primair de taak om feitelijke informatie te brengen. Zo kwamen we op het idee om het Grootstedelijk Debat, dat we samen met RTV Rijnmond maakten, aan te vullen met een factcheck. De politici zullen hun standpunten verkondigen, maar klopt het allemaal wat ze zeggen?”

Professioneel

“We formeerden een team van politieke redacteuren en onderzoeksjournalisten”, vervolgt Tjerk. “Zij bereidden zich goed voor en hadden betrouwbare bronnen zoals het CBS en CPB ter beschikking, maar ook contact met wetenschappers. Zo werden beweringen van politici op waarheid gecontroleerd, soms al tijdens het debat. Als debatleider stond ik in verbinding met het team. Maar vanwege de zorgvuldigheid van de checks, konden we het niet live uitzenden.”

Wouter de Reus, gemeenteraadslid in Vlaardingen namens de ChristenUnie, is positief. “Het was een uitstekend debat, mooi vormgegeven en goed georganiseerd. Als deelnemers kregen we pas kort vooraf te horen dat er een factcheck zou zijn. Het verraste me wel, maar ik vind het prima. Als je iets beweert, moet het kloppen. En nee, ik heb me niet ingehouden tijdens de discussies.”

Vleermuizen

De eerste factcheck was meteen raak (of mis). De stelling van VVD’er Bart Bikkers dat woningbouw werd gefrustreerd door allerlei regelgeving, waaronder een verplicht onderzoek naar de aanwezigheid van vleermuizen, werd bestempeld als ongenuanceerd. Vleermuizen genieten immers alleen bij renovatieprojecten een beschermde status en niet bij nieuwbouw. Bikkers’ opmerking dat arbeidsmigratie voor miljarden bijdraagt aan het BBP klopte dan weer wél.

“We hebben wel getwijfeld over de vorm”, geeft hoofdredacteur Tjerk van der Ende aan. Als je als politicus een scherm ‘deze bewering is onjuist’ naast je gezicht krijgt geprojecteerd, doet dat toch iets met de beeldvorming. Maar we zijn heel tevreden over het experiment, hebben ook leuke reacties gekregen.” Wouter de Reus draagt nog een verbeterpuntje aan: “Ik discussieerde met een VOLT-politicus over het basisinkomen. Probeerde hem het vuur aan de schenen te leggen door te stellen dat hier enorme koopkrachtvoordelen aan zaten. Hij reageerde niet, maar mijn keus voor het woord ‘enorme’ kreeg het stempel ‘ongenuanceerd’ opgeplakt. Dat was jammer, sloeg het debat een beetje dood. Maar nogmaals, het factchecken op zich vind ik een heel goede zaak. Daarbij hebben we een uitstekende relatie met Streekomroep Twee, met korte lijntjes.”

Gemeenteraadsverkiezingen 2026

“Het ligt voor de hand dat we bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart weer iets met factcheck gaan doen”, zegt Tjerk. “We focussen ons hierbij op de thema’s waarin lokale politici zelf iets te bepalen hebben. Bijvoorbeeld: hoe gaan we om met boetes voor dakloze arbeidsmigranten? En doen we iets aan de lokale wet- en regelgeving als het gaat om een verplicht percentage sociale huurwoningen bij bouwprojecten?“

“Het lokale aspect speelt ook een rol bij het factchecken”, vervolgt Tjerk. “Tweede Kamerleden zijn fulltime politici, lokale raadsleden hebben er meestal een baan bij. Wellicht sluipt er dan eerder een foutje in wat ze zeggen. Daar moeten we als omroep de nuance in vinden.”